Ρόζα Ιμβριώτη

Ακόμα και σήμερα, που οι γυναίκες έχουν κατακτήσει ισότιμο ρόλο με αυτό των αντρών και παρ' όλο που αποτελούν την πλειοψηφία των εκπαιδευτικών, οι διευθύντριες εξακολουθούν να είναι η μειοψηφία (32% στο γυμνάσιο - Βοσνιάδου, Δενδρινού & Βαΐου, 2004). Σε παλαιότερες μάλιστα δεκαετίες μία γυναίκα διευθύντρια σχολείου αποτελούσε μάλλον την εξαίρεση. Προπολεμικά βέβαια ούτε λόγος για κάτι τέτοιο... Και όμως! Το 1934 η πρώτη γυναίκα διευθύντρια σε σχολείο Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τοποθετήθηκε στο Γυμνάσιο Κιλκίς: η Ρόζα Ιμβριώτη.

Η Ρόζα Ιμβριώτη (το πατρικό της ήταν Ιωάννου) γεννήθηκε το 1898 στην Αθήνα. Ο πατέρας της, Νικόλαος Ιωάννου, ήταν φιλόλογος και καταγόταν από τη Νιγρίτα Σερρών. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές της στο Βερολίνο. Το 1917 διορίζεται στο 1ο Ελληνικό Σχολείο Θηλέων Αθηνών. Οπαδός του δημοτικισμού, εκλέγεται στην διοίκηση του Εκπαιδευτικού Ομίλου το 1923. Το 1924 εργάζεται ως καθηγήτρια ιστορίας στο Μαράσλειο, με διευθυντή τον Αλέξανδρο Δελμούζο. Η προσπάθειά της να δώσει νέο περιεχόμενο στο μάθημα της ιστορίας, αποτέλεσε μια από τις αφορμές του ξεσπάσματος των Μαρασλειακών (1924), καθώς κατηγορήθηκε για υλιστική διδασκαλία του μαθήματος. Απολύεται το 1927 και φεύγει με το σύζυγό της, Γιάννη Ιμβριώτη, για τη Γερμανία. Το 1930 επιστρέφει και επαναδιορίζεται σε σχολείο. Το 1934 προάγεται στο βαθμό του γυμνασιάρχη και τοποθετείται στο Γυμνάσιο Κιλκίς. Το καλοκαίρι του 1936 αποχωρεί από το Κιλκίς και ιδρύει το “Πρότυπον Σχολείον Ανωμάλων Παίδων”, όπου εφάρμοσε πρωτοποριακές για την εποχή της παιδαγωγικές μεθόδους. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και αναλαμβάνει την οργάνωση και λειτουργία του Παιδαγωγικού Φροντιστηρίου της Τύρνας (1944). Μετά την απελευθέρωση συνεχίζει την εκπαιδευτική αλλά και την πολιτική της δράση. Λόγω των πολιτικών της θέσεων εξορίστηκε (στην Μακρόνησο και στο Τρίκερι). Αργότερα έγινε στέλεχος της ΕΔΑ και από το 1967 του ΚΚΕ. Πέθανε στην Αθήνα το 1977.

Περισσότερα για την Ρόζα Ιμβριώτη μπορείτε να διαβάσετε:

στο διαδίκτυο:

wikipedia

Εθνικό Κέντρο Βιβλίου

Η Παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη - Μια προσωπογραφία

και στα παρακάτω βιβλία:

Ρόζα Ιμβριώτη Της ζωής και του σχολείου - Χ. Χρονοπούλου

Η Ρόζα Ιμβριώτη στο πρότυπο ειδικό σχολείο Αθηνών (1937 - 1940) - Α. Χαρίση

Εμάς όμως μας απασχόλησε η παρουσία της Ρόζας Ιμβριώτη στο Κιλκίς. Aναζητήσαμε πληροφορίες στα βιβλία πράξεων του συλλόγου καθηγητών του Γυμνασίου Κιλκίς της εποχής εκείνης. Δυστυχώς το βιβλίο πράξεων που έχει διασωθεί ξεκινάει από τον Νοέμβριο του 1935. Έτσι δεν έχουμε πληροφορίες για τον πρώτο χρόνο της παρουσίας της στην πόλη μας. Τον Νοέμβριο του 1935 πάντως ορκίζει τον (ανδροκρατούμενο - δέκα άνδρες και δύο γυναίκες) σύλλογο των καθηγητών: "Ορκίζομαι να φυλάττω πίστην εις την πατρίδα και τον Συνταγματικόν Βασιλέα των Ελλήνων υπακοήν εις το Σύνταγμα και τους Νόμους και τα Ψηφίσματα του κράτους και να διαχειρίζομαι τιμίως και ενσυνειδήτως την ανατεθείσαν μοι δημοσίαν υπηρεσίαν"

Αρχείο 1ου ΓΕΛ Κιλκίς

Την ίδια σχ. χρονιά (1935-36) στις 10 Μαρτίου ο σύλλογος "...συνεσκέφθη περί του καταλληλοτέρου τρόπου εορτασμού της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Αποφάσισε δε ομοφώνως τα εξής: Η εορτή να γίνη εις το Κινηματοθέατρον του Κιλκίς την 24ην Μαρτίου ε.ε. Το πρόγραμμα θα αποτελεσθή 1ον εξ ασμάτων και ποιημάτων καταλλήλων δια την ημέραν και εκ της διδασκαλίας της Ιφιγενείας εν Αυλίδι του Ευριπίδου κατά μετάφρασιν Δ. Σάρρου υπό της Στ' τάξεως. Τον πανηγυρικόν της ημέρας θα εκφωνήση ο κ. Σ. Ξανθουλέας..."

Οι δράσεις όμως του Γυμνασίου Κιλκίς κατά το σχ. έτος 1935-36 συνεχίζονται... Στις 22 Απριλίου 1936 ο Σύλλογος των καθηγητών συνεδριάζει και πάλι και συζητά για την εκδρομή "εις Αθήνας. Δηλώνουν συμμετοχήν οι κ.κ. Δ. Καραντάτος, Δ Ζάρκος, Δ. Τσιριγωτάκης, Φ. Μπουζάνης, Η. Καμπέρογλου υπό την ηγεσίαν της Γυμνασιάρχου Ρ. Ιμβριώτη. Καθορίζονται όλαι αι λεπτομέρειαι ..."

Ο Θανάσης Βαφειάδης, στο βιβλίο του "Χρονικό του Κιλκίς 1913-1940" τόμος β', γράφει για την Ιμβριώτη:

....Η παρουσία της στο Κιλκίς δημιούργησε έναν άνεμο πνευματικής αναζωογόνησης όπως έγραψε η παλιά μαθήτριά της Ελένη Τσίρου: "Πολύ γρήγορα φάνηκαν οι επιπτώσεις από την παρουσία της στο Γυμνάσιο. Το μουχλιασμένο της ατμόσφαιράς του έδωσε τη θέση του σε μια σφίζουσα πνευματική δουλειά με βιβλιοθήκες, διαλέξεις, συζητήσεις, μέσα από τα οποία ο Κιλκισιώτης μαθητής ένοιωσε τη δύναμή του, την οντότητά του και κύρια το Γυμνάσιο δέθηκε με το βασανισμένο και φιλομαθή λαό του Κιλκίς, με τα προβλήματά του. "Είναι πρωτόγνωρο για μένα το στοιχείο της αγάπης για μάθηση αυτού του πολύπαθου πληθυσμού" έλεγε η κ. Ιμβριώτη για τους κατοίκους και τη νεολαία του Κιλκίς. Με κόπους και πάρα πολλές αντιδράσεις ίδρυσε συσσίτιο για τα παιδιά του Γυμνασίου" [1]

Το κοινοτικό συμβούλιο υπερασπίζεται τη Ρόζα Ιμβριώτη

"Οι έχοντες ονύχια αγωνίζονται να σπαράξωσι τους έχοντες πτερά", έγραφε ο Ροΐδης και αυτό συνέβη και στην περίπτωση της Ιμβριώτη. Ασήμαντα μπροστά στη λαμπρή παρουσία της ανθρωπάρια, εκμεταλλευόμενα το κλίμα εκκαθαρίσεων στο δημόσιο που επικράτησε μετά το κίνημα του Μαρτίου, βρήκαν την ευκαιρία να την καταγγείλουν για τις ιδέες της στο υπουργείο Παιδείας. Η Ιμβριώτη, αν και εμφορούνταν από τις μαρξιστικές ιδέες, εκείνη την περίοδο δεν είχε πολιτική δραστηριότητα, η καταγγελία όμως στάθηκε ικανή για να αποφασιστεί η μετάθεσή της.

Η πληροφορία για τη μετάθεσή της θορύβησε και εξόργισε την κοινωνία του Κιλκίς που αμέσως δραστηριοποιήθηκε για να ματαιώσει το απευκταίο αυτό ενδεχόμενο. Η σχολική εφορία του Γυμνασίου, πλήθος γονέων, κηδεμόνων και μαθητών απευθύνθηκαν στο κοινοτικό συμβούλιο, το οποίο συζήτησε το θέμα στις 30 Μαΐου 1935. Ο πρόεδρος της κοινότητας είπε "ότι κατόπιν της εικόνος, ην το Γυμνάσιον Κιλκίς κατά το διαρρεύσαν σχολικόν έτος παρουσίασε, με την αθόρυβον και τακτικήν αυτού λειτουργίαν, αλλά και κατόπιν της εκ μέρους απάντων των γονέων των μαθητών εκδηλωθείσης ομοφώνου επιθυμίας να μη στερηθή το Γυμνάσιον των υπηρεσιών της ειρημένης διευθύντριας, ήτις ουδέν άλλο ή πασιφανώς δηλοί ότι η εν τω ρηθέντι ιδρύματι εργασία αυτής υπήρξε ευεργετική και αποτελεσματική δια την ανάπτυξιν των μαθητών και την εν γένει πρόοδον των οποίων, ομολογουμένως, επεμελήθη μετά ζήλου και καλλιτεχνίας η εν λόγω διευθύντρια, επιβάλλεται και εις το κοινοτικόν Συμβούλιον να συνενώση τας ευχάς του προς τας των γονέων και να παρακαλέση το σεβαστόν Υπουργείον όπως μη πραγματοποιήση την μελετωμένην μετάθεσιν αυτής".

Την ίδια άποψη εξέφρασαν και οι υπόλοιποι κοινοτικοί σύμβουλοι. Ο Αθ. Τσορμπατζάκος τόνισε το ήρεμο κλίμα που επικράτησε στο Γυμνάσιο με την παρουσία της Ιμβριώτη: "Εάν ανατενίσωμεν και δι' απλού βλέμματος την κατά τα παρελθόντα έτη εν τω Γυμνασίω επικρατήσασαν αταξίαν και αναρχίαν με τας διαρκείς διενέξεις και απεργιακάς κινήσεις του τε διδασκαλικού και μαθητικού προσωπικού και συγκρίνωμεν αυτάς με την κατά το διαρρεύσαν σχολικόν έτος παρατηρηθείσαν ήρεμον και ατάραχον εν αυτώ εργασίαν, αποκλειστικώς και εξ ολοκλήρου οφειλομένην εις την αριστοτεχνικήν διεύθυνσιν της νυν Γυμνασιάρχου, κατανοούμεν τον πόνον των γονέων των μαθητών δια την μελετωμένην απομάκρυνσιν αυτής και οφείλομεν αντιπροσθέτως να ενισχύσωμεν τας προσπαθείας των προς ματαιωσίν της στερήσεως του Γυμνασίου μας των υπηρεσιών της νυν διευθύντριάς του". Ο Απ. Τσαγκάρης συνηγόρησε με την παραπάνω άποψη λέγοντας ότι: "δεν δυνάμεθα και δεν οφείλομεν να παραγνωρίσωμεν την υπό της διευθυντρίας εγκαθιδρύσαν τάξιν και ομαλότητα εν τω Γυμνασίω, αναγνωρισθείσαν και εκτιμηθείσαν υφ' απάσης της κοινωνίας του Κιλκίς". Στην ανάγκη να ματαιωθεί η μετάθεση της γυμνασιάρχου αναφέρθηκαν και οι Βασ. Κυνηγόπουλος, Γεώργιος Σμιάρης και Ιωάν. Σουμελίδης.

Μετά από τις τοποθετήσεις αυτές το κοινοτικό Συμβούλιο αποφάνθηκε παμψηφεί: "Εκφράζει την διάπυρον ευχήν όπως το σεβαστόν Υπουργείον Παιδείας μη πραγματοποιήσει την εντεύθεν μελετωμένην μετάθεσιν της Γυμνασιάρχου Κιλκίς κ. Ρ. Ιμβριώτου" [2]


[1] Δημοσίευση στο ΜΑΧΗΤΗ του Κιλκίς
[2] Πρακτικά της συνεδρίασης του κοινοτικού συμβουλίου Κιλκίς της 30ης Μαίου 1935

Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Θανάση Βαφειάδη που μας επέτρεψε να χρησιμοποιήσουμε αποσπάσματα από το βιβλίο του